مفهوم غیبت

بیان اهداف

• از مشکل‌ترین مباحث مهدویت، مفهوم غیبت است.
• از موضوعاتی که در بین اقشار مختلف جامعه _ خصوصاً در میان اهل‌سنّتی که می‌خواهند تبلیغات منفی علیه تشیع کنند _ باعث بدفهمی شده است، مسئله امام غایب است.
• باید مفهوم غیبت امام زمان علیه السلام را بدانیم و مفاهیم صحیح را از مسائل بی‌پایه و خرافه جدا کنیم.

مفهوم غیبت در آیات و روایات

• غیبت امام زمان علیه السلام یک اصل قرآنی است: «الَّذينَ يُؤْمِنُونَ بِالْغَيْبِ»
• از مصادیق ایمان به غیب _ که قرآن در صفات مؤمنین مکرر بیان می‌فرماید _ ایمان به امام غایب است.
• ایمان به امامی که او را ندیده‌ایم ولی به وجود او اعتقاد راسخ داریم.
• در کتاب «عِقد الدُّرر» که از کتب مهمّ اهل‌سنّت است نویسنده‌ی شافعی آن روایتی را نقل می‌کند که دیگران مانند متقی هندی حنفی، محدث بزرگ اهل‌سنّت در قرن دهم هم آن را در کتاب خود بیان می‌کند: «إنَّ لِصَاحِبِ هَذَا الْأَمْرِ غَيْبَتَان إحداهما تطول»
• بنابراین، غیبت در قرآن هست، حتّی در روایات اهل سنّت هم هست.
• کیسانی‌ها فوت محمد حنفیه را تعبیر به غیبت کرده‌اند.
• واقفی‌ها شهادت حضرت موسی بن جعفر علیهما السلام را غیبت ایشان دانستند.
• یعنی مسلمانان صدر اسلام مفهوم «غیبت» را می‌شناخته‌اند.
• این نشانگر اصالت این اعتقاد در فرهنگ اسلامی است.

غیبت ایشان به چه معانی نادرست است؟

• غیبت ایشان به معنای زندگی در آسمان‌ها، لای ابرها و … قطعاً نادرست است.
• چرا که زمین از حجت الاهی خالی نخواهد بود:
  • «لَا تَخْلُو الْأَرْضُ مِنْ إِمَامٍ قَائِمٍ بِحُجَّةِ اللَّه‏»
  • «بِنَفْسِي أَنْتَ مِنْ مُغَيَّبٍ لَمْ يَخْلُ مِنَّا»
  • «لَيْتَ شِعْرِي، أَيْنَ اسْتَقَرَّتْ بِكَ النَّوَى، بَلْ أَيُّ أَرْضٍ تُقِلُّكَ أَوْ ثَرَى‏»
• بنابراین، گرچه امام زمان علیه السلام را امام کَونَین می‌دانیم، در عین حال، محل سکنای ایشان را روی زمین می‌دانیم.
• پس جای ایشان در آسمان‌ها، لای ابرها و یا در کرات دیگر در جهان‌ها و عوالم دیگر نیست.
• غیبت یقیناً به معنای امام چاه‌نشین، امام سرداب نشین امام پشت کوه قاف نیست.
• این گونه مطالب را بدخواهان ما بدون سند و دلیل به اسم ما نوشته‌اند و ما را به این اعتقاداتی که نداریم می‌خواهند محاکمه کنند.
• بیان یک نمونه:
  • گنجی شافعی دانشمند بزرگ اهل‌سنّت در قرن ششم، کتابی دارد با عنوان «البیان في أخبار صاحب الزمان علیه السلام»
  • جناب اِربلی، دانشمند شیعه، در کتاب تاریخ خودش می‌گوید من با گنجی شافعی در سفر حج ملاقات کردم.
  • کتاب البیان را به من ارائه کرد من از او کسب اجازه کردم و از روی کتاب استنساخ کردم.
  • اربلی «البیان» را در فصل مهدویت کتاب تاریخش نقل می‌کند.
  • نشان می‌دهد که اعتقاد به مهدویت خاص شیعه نیست.
  • می‌رسد به فصل ۲۵ کتاب که شافعی در کتاب خود اثبات کرده است که
    • مهدی علیه السلام در هنگام غیبت در چاه است
    • این استبعادی هم ندارد
    • به هنگام ظهور از چاه بیرون می‌آید.
  • تذکّر
    • پس امام چاه‌نشین عقیده‌ی شیعه نیست، مال گنجی شافعی است. از تراوش‌های ذهنی او است.
    • حدیث و آیه‌ای هم بر این مبنا ارائه نداده است.
    • در اینجا سنّی اثبات کننده این عقیده است و اربلی شیعه تنها جایی است که به این مطلب پاورقی می‌زند که جناب گنجی شافعی از کجا آوردی که امام زمان علیه السلام در چاه است؟!
    • دانشمندان شیعه بر این عقیده معترض هستند.
• امام زمان علیه السلام مالک منزل خودشان و سرداب سامرا هستند ولی ساکن آنجا نیستند.
• در گوشه و کنار سرداب دنبال امام زمان علیه السلام نمی‌گردیم.

معنای درست غیبت

• معنای صحیح غیبت این است: دیدن و نشناختن.
• در اینجا داستان حضرت یوسف علیه السلام را به تفصیل بیان کنید:
  • برادران ایشان دو سفر از کنعان به مصر برای یاری گرفتن از ایشان آمدند و با این پادشاه خیرخواه و سخاوتمند، گفتگو و مراوده داشتند، معامله کردند اما او را نشناختند.
  • امام صادق علیه السلام می‌فرماید: مهدی علیه السلام هم همین طور است. ایشان را در مساجد، کاروان حج در مجامع دینی در کوچه و خیابان ایشان را می‌بینند اما نمی‌شناسند.
• این معنای صحیح غیبت ایشان است.
• امام غائب یعنی امام ناشناس نه امام ابر یا چاه‌نشین.
• تشرّف مرحوم شیخ حسن‌علی اصفهانی نخودکی را _ که روای آن مرحوم حاج آقا است _ برای مردم بیان کنید.
  • ایشان مکرراً به امام زمان علیه السلام متوسل می‌شود و از خداوند در نمازها و عبادات تقاضا می‌کند که: «اللَّهُمَّ أَرِنَا وَجْهَ وَلِيِّكَ الْمَيْمُونِ فِي حَيَاتِنَا وَ بَعْدَ الْمَنُونِ».
  • دعایی که اگر ما هم الحاح و اصرار بر آن داشته باشیم دور از استجابت نخواهد بود.
  • تا اینکه برای ایشان این تشرّف حاصل می‌شود.
  • هنگامی که وارد می‌شود بر مغازه‌ای که حضرت آدرس داده بودند، می‌بیند که امام زمان علیه السلام روی چهارپایه در نزدیکی صاحب مغازه نشسته‌اند.
  • مردم هم _ که برای خرید وارد آنجا می‌شوند تا نزدیک ایشان می‌آیند _ اما ایشان را نمی‌شناسند.

بیان فوائد امام غائب

• در باره‌ی تشبیه حضرت به خورشید پس ابر و وجوه این تشبیه گفتگو کنید.